Ze zeggen wel eens dat vroeger alles beter was. Vroeger zeiden ze eigenlijk van alles. Veel uitdrukkingen die in het dynamische verleden ontstonden...
Uitdrukkingen van vroeger
Lees meer
Uitdrukkingen van vroeger
Ze zeggen wel eens dat vroeger alles beter was. Vroeger zeiden ze eigenlijk van alles. Veel uitdrukkingen die in het dynamische verleden ontstonden of vaak gebruikt werden, hoort of herkent men tegenwoordig niet meer. Zonde, want die creativiteit met taal werkt juist zo lekker verfrissend en pept de alledaagse conversaties lekker op. Tijd voor een duik in de tijd om enkele uitdrukkingen van vroeger onder de loep te nemen. Kent u deze nog?
1. Kermis in de hel
Het klinkt vrij dramatisch, maar dat doen eigenlijk best veel uitdrukkingen. Ze zijn vrij visueel, zo ook ‘het is kermis in de hel’, een uitdrukking die teruggaat naar de 16e eeuw. Het betekent dat het regent terwijl de zon schijnt, een situatie die dus zelden voorkomt. De hel is in feite een vreselijke plek om te zijn, een kermis een leuke plek. Kermis in de hel is dus iets heel bijzonders, iets dat vrijwel niet voorkomt.
2. Je moet niet over één nacht ijs gaan
Een uitdrukking die niet alleen illustratief werkt, maar ook nog een te raden betekenis heeft: doe geen overhaaste en onvoorzichtige dingen, neem geen risico. Zeker in Nederland, waar schaatsen tot cultureel erfgoed behoort, is het een vaak gehoorde uitdrukking. Na een nacht genadeloze vrieskou kan er ijs op de sloten en rivieren liggen. Dat nodigt uit tot schaatsen, maar het ijs is natuurlijk nog niet dik genoeg om een mens te kunnen dragen. Een ieder die dan toch op het ijs gaat staan zal er hoogstwaarschijnlijk doorheen zakken. Daarom moet men niet over één nacht ijs gaan, maar rustig afwachten tot het ijs dikker is.
Bron foto: Unsplash
Bron foto: Unsplash
3. Voor niets gaat de zon op
In tegenstelling tot een uitdrukking die over ijs gaat, ook een die over de zon gaat. ‘Voor niets gaat de zon op’ betekent dat alles geld en/of moeite kost. Het suggereert dat de zonsopgang in feite het enige is dat absoluut nÃets kost. Tegelijk suggereert het dat al het andere dus wel geld kost. Vooral in situaties waarin iets prijzig oogt of veel moeite lijkt te kosten, wordt de uitdrukking gezegd als herinnering naar het feit dat vrijwel niets gratis is.
4. Kleren maken de man
Natuurlijk moeten we een modegerelateerde uitdrukking noemen. De uitdrukking ‘kleren maken de man’ betekent ‘iemands kleding bepaalt het aanzien dat hij krijgt.’ Het impliceert dat een goed geklede persoon al snel een betere indruk afgeeft dan iemand die zich niet goed weet te kleden. Als u zich wel eens extra goed heeft gevoeld na het douchen, scheren en aantrekken van een sublieme kledingset, herkent u dat uw kleren u de man hebben gemaakt op die dag. Onderzoek wijst zelfs uit dat goed geklede mannen succesvoller in het leven staan, let er maar eens op!
Goed geklede mannen geven een betere indruk.
5. Je hebt mensen en je hebt potloden
‘Je hebt slimme mensen en domme mensen.’ Dat is wat de opmerkelijke uitdrukking betekent, met een mogelijke afkomst uit het Limburgs. Daar worden mensen namelijk ook wel luuj (lui) genoemd, en de Limburgse versie van potlood is potluuj, wat dus een logische overeenkomst lijkt.
6. Een hart onder de riem steken
Een uitdrukking die iedereen wel eens gebruikt heeft, maar waar komt het vandaan? Ten eerste betekent iemand een hart onder de riem steken dat de ander moed wordt ingesproken. Het zou al in de Middeleeuwen gebruikt zijn, namelijk in de passage: ‘Daar steekt ghy my ’t hert weder onder den riem.’ Ten tweede refereert de riem naar de soldatenriem die schuin over de borst van militairen hangt. Omdat het hart van de soldaat onder deze riem zit, spreekt men over een hart onder de riem steken. Het heeft dus een vrij heldhaftige herkomst!
7. Iemand een oor aannaaien
Wanneer iemand een oor aangenaaid wordt, wordt iemand bedonderd of bedrogen. De visuele uitdrukking stamt waarschijnlijk af van het onderwijs. Er werden namelijk ezelsoren uitgereikt aan kinderen die iets onnozels deden; deze oren moesten zij over hun echte oren dragen. Hierdoor was het zichtbaar dat deze kinderen dwazen waren, ofwel zo dom als een ezel.
Bron foto: Unsplash