Dat we in Nederland veelal verzot zijn op kaas, kaas en nog meer kaas komt niet echt als een verrassing. Romig van smaak, lang gerijpt of gewoon jong belegen: er zijn talloze soorten en smaken. Wist je eigenlijk dat kaas op houten planken wordt bewaard omdat daar het vocht van de zwetende kaas op opgenomen wordt? Het zuivelproduct heeft een vaste structuur wat met de toevoeging van stremsel en zuursel vaste stoffen in de melk – zoals vetten, eiwitten en mineralen – scheidt van het vocht. Zout en eventuele schimmels worden eveneens toegevoegd om kaas te bereiden. Dat en nog zoveel meer is echt de moeite om eens in te duiken en daarom lichten wij graag 5x bekende kaasmarkten in Nederland voor je uit!
Geschiedenis
Zo’n 6000 jaar geleden ontdekten nomaden bij toeval ontdekten dat kaas ontstaat wanneer melk voor een langere tijd in kalfsmagen wordt bewaard. Door de vele enzymen in de maagwand van de kalf veranderde zure melk in een vast en vloeibaar gedeelte. Het vaste gedeelte noemt men de wrongel, wat in feite de kaas zelf is, en het vloeibare gedeelte is de wei. Wist je dat het Julius Caesar, de vroegere dictator van het Romeinse Rijk, opviel dat er veel kaas op het menu stond? Dat noteerde hij in 57 voor Christus in zijn dagboek, waarmee hij heeft moeten inzien dat het een waardevol product zou zijn in de toekomst. Toch is de kaasproductie over de jaren heen flink veranderd en zijn er inmiddels talloze variaties verkrijgbaar. Per persoon eten we in Nederland gemiddeld wel 21 kilo kaas per jaar!
Kaas maken
Daarom wel zo leuk om eens te kijken hoe kaas wordt gemaakt. Na een korte verhitting van melk, wat met een moeilijk woord pasteurisatie heet, wordt stremsel en een startercultuur toegevoegd. Stremsel is een spijsverteringsenzym dat uit de lebmaag van een pasgeboren kalf wordt gewonnen.Een startercultuur zorgt voor de fermentatie van de kaas. Afijn, de wei zit vol melksuiker, mineralen en vet en wordt gescheiden van de wrongel. De wrongel wordt in een rond vat geperst, waardoor kaas aan zijn ronde vorm komt. Daarna wordt kaas gepekeld in een zogeheten pekelbad, waar de smaak en textuur door verbetert en de houdbaarheid verlengt. In een periode van vier weken tot wel langer dan een jaar rijpt de kaas tot het te consumeren is. Hoe langer de kaas rijpt, hoe pittiger deze van smaak wordt. Lees snel verder om meer te leren over de kaassteden!
Bron foto: www.unsplash.com
Gouda | Zuid-Holland
De allereerste kaasstad is gelijk niet de minste. Gouda staat internationaal bekend om zijn kaas en daarbij de Goudse kaasmarkt die pal voor De Waag plaatsvindt. Al drie eeuwen lang komen mensen vanuit allerlei uithoeken om tussen begin april en eind augustus hier mee te snoepen van de handel. Boeren nemen hun kazen mee om ze te laten wegen, controleren en verkopen. Leuk om te weten: elke platte, ronde kaas weegt minimaal 15 kilo. Dat wil je dus niet per ongeluk op je voet laten vallen! Tijdens de Goudse kaasmarkt laten ambachtslieden zien hoe eveneens klompen, karnemelk en kaarsen gemaakt worden. Hollandse historie ten top!
Alkmaar | Noord-Holland
In het vroege 1365 werd er op het Waagplein al kaas verhandeld in het Noord-Hollandse Alkmaar. Dat maakt Alkmaar dan ook dé stad om als kaasfanaat langs te gaan. Al vroeg in de morgen worden de nodige voorbereidingen getroffen om de kazen zo aantrekkelijk mogelijk te presenteren. Daaropvolgend ligt er ruim 30.000 kilo klaar om gekocht te worden. Mmm, dat klinkt wat ons betreft als muziek in de oren!
Bron foto: www.unsplash.com
Bron foto: www.unsplash.com
Edam | Noord-Holland
Als het op ‘dam’ eindigt, moet het haast wel in de buurt liggen van Amsterdam. Dat is dan ook zo, want het Noord-Hollandse Edam ligt op slechts 20 kilometer rijden van de hoofdstad af. Daarbij besef je je nu, tijdens het lezen, wellicht het bestaan van de zogeheten edammerkaas. De bolvormige kaas heeft een historie die wel honderden jaren terug in de tijd gaat, wat het karakter dan ook sterk hooghoudt. Een jong belegen edammer smaakt fris en romig, maar een overjarige van, zeg, 36 maanden, verandert in een sterke brokkelkaas met kruidige smaak.
Dat en meer ontdek je op de Kaasmarkt Edam. In 1573 kreeg Edam van Prins Willem van Oranje het eeuwigdurende recht tot het houden van de Kaaswaag. Sindsdien wordt de kaas per koets en boot aangevoerd – een spektakel dat elke woensdagochtend in juli en augustus te bewonderen is. Komt dat zien!
Woerden | Utrecht
Ook in provincie Utrecht is kaas een populair gespreksonderwerp, met name door Woerden. Deze levendige stad houdt al sinds het vroege 1885 een Boerenkaasmarkt op elke zaterdagochtend – van juni tot en met augustus – waar een traditionele handdruk tussen kaasboeren en markteigenaren nog altijd een standaard is. Alle kaasgeheimen worden ontrafeld op het Kerkplein en aansluitend in het Kaaspakhuis, waar je absoluut bij wilt zijn.
Bron foto: www.unsplash.com
Bron foto: www.unsplash.com
Hoorn | Noord-Holland
Dat Noord-Holland geen half werk doet als het op kaas aankomt is wel duidelijk. Zo tref je de laatste kaasmarkt van onze lijst in het schilderachtige Hoorn. Ooit vormde de stad zelfs het belangrijkste kaashandelscentrum van de hele provincie. De jaren na 1650 lieten Hoorn bloeien door de Roode Steen – het centrale plein van Hoorn – te vernoemen naar de kaasmarkt. Van 18 juni tot en met 27 augustus kun je hier dan ook op iedere dinsdag terecht om kaas gewogen te zien worden op een kaasdrager, maar ook om een volksdans in het licht van de Hollandse cultuur te aanschouwen. Een dinsdag voor jong en oud waarbij je zonder twijfel een lekkere kaas voor thuis meeneemt!
